Senkretizm
Senkretizm (Bağdaştırmacılık)
Senkretizm (Türkçeye Fransızca syncrétisme 'den, o da modern Latince syncretismus 'dan, o da Yunanca sunkrētismos kelimesinden, o da Yunanca sunkrētizein [üçüncü bir partiye karşı birlik(te)] sözcüğünden gelmiştir), sıklıkla çeşitli düşünce okullarının uygulamalarını ve yollarını karıştırarak ayrı veya çelişkili inançları birleştirmek veya birleştirmeyi denemektir. Özellikle teolojide ve din mitolojisinde başta birbirinden farklı olan geleneklerin birleştirilmesi ve kıyaslanmasına yönelik olan, böylece farklı inançlarda temelde yatan bir birliği öne sürerek farklı inançlara karşı daha kapsayıcı bir duruşu savunan hareket ve denemeler için de bu terim kullanılabilir.
Terim, Oxford İngilizce Sözlüğü tarafından basit bir şekilde "farklı din, kültür veya düşünce okullarının birleşimi" olarak tanımlanırken, Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük'te "Birbirinden ayrı düşünce, inanış veya öğretileri kaynaştırmaya çalışan felsefe sistemi" olarak tanımlanmıştır.
Kültürel bir fenomen olarak senkretizm, edebiyat, müzik, mimarî, temsilî sanatlar ve diğer kültürel ifadelerde de gerçekleşebilir. Bununla birlikte eklektizmden farklıdır. Ayrıca senkretik siyasetten de söz edilebilirse de siyasî sınıflandırma açısından bu bağlamda terimin anlamı biraz daha farklıdır.
Dinsel etkileşim süreçleriyle ilgili bir kavram olan senkretizm, Türkçede "bağdaştırmacılık" olarak karşılanmakta ve farklı yaklaşımlara göre değişen anlamlar kazanmaktadır. Genel olarak "karışmış" veya "melez" olanı ifade etmek ve farklı kültürlere ait birtakım sembol, söylem veya kültlerin yeni bir kültür potrasında eritilip yeni bir "almaşık" oluşturması anlamına gelmektedir.
Antropolojik bakış açısından senkretizmin, kültürel ilişki modelleri içinde önemli bir yeri olan "kültürleşme" kavramının dinsel alandaki bir karşılığı olduğu da söylenebilir.
Senkretizm türevleri bakımından üç temel gruba ayrılır;
1. Sosyal, kültürel ve ekonomik düzeylerde topluluklar arası iletişimsel etkinlik sonucu oluşan doğal etkileşimler arası iletişimsel etkinlik sonucu oluşan doğal etkileşimler
2. Hakim kültürün zayıf kültürleri asimile etmesi sonucu oluşan "dejenerasyonlar", "yozlaşmalar"
3. İhtida (din değiştirme) sonucu eski ve yeni inanç sistemlerine ait birbirine benzer ve yakın unsurların bağdaştırılması ile gerçekleşen kaynaşmalar.
Senkretizm (Türkçeye Fransızca syncrétisme 'den, o da modern Latince syncretismus 'dan, o da Yunanca sunkrētismos kelimesinden, o da Yunanca sunkrētizein [üçüncü bir partiye karşı birlik(te)] sözcüğünden gelmiştir), sıklıkla çeşitli düşünce okullarının uygulamalarını ve yollarını karıştırarak ayrı veya çelişkili inançları birleştirmek veya birleştirmeyi denemektir. Özellikle teolojide ve din mitolojisinde başta birbirinden farklı olan geleneklerin birleştirilmesi ve kıyaslanmasına yönelik olan, böylece farklı inançlarda temelde yatan bir birliği öne sürerek farklı inançlara karşı daha kapsayıcı bir duruşu savunan hareket ve denemeler için de bu terim kullanılabilir.
Terim, Oxford İngilizce Sözlüğü tarafından basit bir şekilde "farklı din, kültür veya düşünce okullarının birleşimi" olarak tanımlanırken, Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük'te "Birbirinden ayrı düşünce, inanış veya öğretileri kaynaştırmaya çalışan felsefe sistemi" olarak tanımlanmıştır.
Kültürel bir fenomen olarak senkretizm, edebiyat, müzik, mimarî, temsilî sanatlar ve diğer kültürel ifadelerde de gerçekleşebilir. Bununla birlikte eklektizmden farklıdır. Ayrıca senkretik siyasetten de söz edilebilirse de siyasî sınıflandırma açısından bu bağlamda terimin anlamı biraz daha farklıdır.
Dinsel etkileşim süreçleriyle ilgili bir kavram olan senkretizm, Türkçede "bağdaştırmacılık" olarak karşılanmakta ve farklı yaklaşımlara göre değişen anlamlar kazanmaktadır. Genel olarak "karışmış" veya "melez" olanı ifade etmek ve farklı kültürlere ait birtakım sembol, söylem veya kültlerin yeni bir kültür potrasında eritilip yeni bir "almaşık" oluşturması anlamına gelmektedir.
Antropolojik bakış açısından senkretizmin, kültürel ilişki modelleri içinde önemli bir yeri olan "kültürleşme" kavramının dinsel alandaki bir karşılığı olduğu da söylenebilir.
Senkretizm türevleri bakımından üç temel gruba ayrılır;
1. Sosyal, kültürel ve ekonomik düzeylerde topluluklar arası iletişimsel etkinlik sonucu oluşan doğal etkileşimler arası iletişimsel etkinlik sonucu oluşan doğal etkileşimler
2. Hakim kültürün zayıf kültürleri asimile etmesi sonucu oluşan "dejenerasyonlar", "yozlaşmalar"
3. İhtida (din değiştirme) sonucu eski ve yeni inanç sistemlerine ait birbirine benzer ve yakın unsurların bağdaştırılması ile gerçekleşen kaynaşmalar.
Hiç yorum yok