Akademik Terimler Sözlüğü

ABD(Anabilim Dalı) – ASD (Anasanat Dalı): Anabilim veya anasanat dalı en az bir çok yerde birden fazla, biribirine yakın bilim veya sanat dalını kapsayan,eğitim, öğretim uygulama ve araştırma faaliyetlerinin yürütüldüğü akademik birimdir.

Açık Eğitim: Öğrencilere radyo, televizyon ve eğitim araçlarıyla yapılan bir eğitim türüdür.

Akademik Takvim: Akademik Takvimde üniversitelerin kayıt yenileme, ders ekleme ya da bırakma, akademik konular ile ilgili son başvuru tarihleri, sınav başlangış-bitiş tarihleri duyurulur.

Akademik Yarıyıl: Akademik yıl bir eğitim yılını, akademik yarıyıl bir eğitim dönemini kapsar. (Her bir yarı dönem için akademik yarıyıl denir.)

ALES: Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı . Daha önceki yıllarda lisansüstü eğitimi giriş sınavı (LES) olarak yapılan sınav, 2007 yılından itibaren akademik lisansüstü eğitimi giriş sınavı (ALES) olarak değişmiştir.

Bachelor of Science(BS, BSc): Fen Fakültesi Mezunu

Bachelor of Education (BEd): Eğitim Fakültesi Mezunu

Bachelor of Engineering(BE): Mühendislik Fakültesi Mezunu

Bachelor of Fine Arts(B.F.A): Güzel Sanatlar Fakültesi Mezunu

Bachelor of Music (B.M) : Müzik doktorundan önceki akademik ünvan

Bilim Dalı: Disiplin olarak da adlandırılır. Öğretim konusu olan veya olabilecek bilgilerin bütünü

Bilim Sınavı: Yüksek lisans başvuru aşamasında bazı programların başvuran öğrencilere uyguladığı, programla ilgili genel bilgilerin test edildiği genellikle yazılı uygulanan sınav.

Bilimsel Hazırlık: Yüksek Lisans, Doktora ve Sanatta Yeterlik programlarında adayların eksikliklerini gidermek amacıyla uygulanan eğitim programı. Bilimsel Hazırlık Programı’nda geçirilecek süre en çok bir takvim yılıdır

Bölüm:Amaç kapsam ve nitelik yönünden bir bütün oluşturan, birbirini tamamlayan veya birbirine yakın anabilim ve anasanat dallarından oluşan; fakültelerin ve yüksekokulların eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve uygulama birimidir. Anabilim ve anasanat dalları, bilim ve sanat dallarından oluşur.

Çift Anadal: İki farklı lisans programının aynı anda yürütülmesi. Yüksek lisans için aynı durum söz konusu değildir. Aynı anda iki yüksek lisans programının yürütülmesi YÖK tarafından kabul edilmemektedir.

Danışman: Enstitüde kayıtlı öğrenciye ders ve tez (yüksek lisans tezi, doktora tezi, sanatta yeterlik tezi ve uygulaması) çalışması dönemlerinde rehberlik etmek üzere enstitü yönetim kurulu tarafından atanan öğretim elemanı

Doçent: Özgün bilimsel çalışmalar yapmış ve doçentlik sınavını başarmış kişidir.

Doktora: Bir lisans veya yüksek lisans programını bitirdikten sonra o bilim dalında sınav ve bilimsel bir eserle erişilen bir derece veya basamaktır. Doktora öğretimi, lisansın ardından yapıldığı taktirde en az 6 yarıyıl, yüksek lisansın ardından yapıldığı taktirde en az 4 yarıyıl süresini kapsar. Bu unvanın Uluslararası İngilizcedeki resmi tanımlama terimi ise “Ph.D.”dir. Doktora, en yüksek seviyeli akademik derecedir.

e-Learning: (okunuşu: i-lörning e-öğrenme, uzaktan eğitim) öğrenci ile öğretmenin fiziksel olarak aynı ortamda olmaması durumunda kullanılan eğitim teknolojisi. Bazı üniversitelerin uzaktan eğitim yüksek lisans programları mevcuttur.

e-MBA:(okunuşu embiey) e-Master of Business Administration Türkiye’de de üniversiteler İşletme yüksek lisans programlarına bu ismi vermeyi tercih etmektedirler. Çalışanlara yönelik MBA programlarına Executive MBA, (kısaca EMBA) denir. Uzaktan eğitim teknolojisi ile verilen MBA programına e-MBA denir.

Enstitü: Birbiriyle ilgili bilim dallarından oluşan ve lisansüstü düzeyde eğitim-öğretim veren bir yükseköğretim kurumudur. Örneğin, bir üniversitedeki sosyal bilimler enstitüsü, o üniversitede bulunan tüm sosyal bilim dallarındaki lisansüstü eğitim-öğretimi yürüten bir kurumdur.

Eş Danışman: Tez çalışmasının niteliğinin gerektirdiği durumlarda atanan ikinci danışman

Fakülte: Bu üniversiteye bağlı olarak yüksek düzeyde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve yayın yapan; kendisine birimler bağlanabilen bir yükseköğretim kurumudur. Örneğin, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi.

Formasyon: İngilizce “formation” olan biçimlenme olarak çevrilebilen kelimedir. Akademik anlamda “eğitimci olabilmek için gereken bilgi ve eğitime sahip olmak” şeklinde düşünülebilir. Pedagojik formasyon da denilmektedir.

GMAT:(okunuşu ci’met) Graduate Management Admission Test GMAT, Yurt dışında işletme, pazarlama, finans gibi alanlarda eğitim veren çoğu okulun yüksek lisans, MBA veya doktorayapacak öğrencilerden istedikleri, bilgisayar üzerinde uygulanan bir testtir. Ülkemizde de bazı üniversiteler ALES yerine GMAT sonuçlarını kabul ediyorlar.

GPA: (okunuşu ci’pi’ey) Grade Point Average. Ağırlıklı not ortalaması. GPA, öğrencinin bir dönemde aldığı derslerden sağladığı toplam kredinin, aldığı derslerin kredi saat değerleri toplamına bölünmesi ile hesaplanır.

GRE: (okunuşu ci’ar’ i) Graduate Record Examinations GRE, Amerika’da lisansüstü eğitim almak isteyen öğrenciler için düzenlenmiş bir sınavdır (İşletme bölümü hariç). Türkiye’de de bu sınava girebilirsiniz. Bazı üniversiteler ALES sınavı yerine GRE sonuçlarını da kabul etmekteler.

IELTS: International English Language Testing System. İngilizce’nin geçerli olduğu ortamlardaeğitim almak veya çalışmak isteyen adayların İngilizce dil seviyesini ölçmek için hazırlanmış bir sınavdır. IELTS Türkiye’de, İstanbul, Ankara ve İzmir’de uygulanır fakat bu sınavın bütün başvuru işlemleri sadece British Council İstanbul ofisinden yapılmaktadır.

İkinci Öğretim: Bazı yükseköğretim kurumlarında normal-örgün, önlisans ve lisansprogramlarının bir kısmının eşdeğeri programlar açılmakta ve bu programlar örgün eğitim saatleri dışındaki zamanlarda (akşam saatlerinde, hafta sonunda) yürütülmektedir. İkinci öğretim adı verilen bu programları kabul edilen öğrenciler, normal öğretim öğrencilerinden daha yüksek öğrenim harcı öderler. İkinci öğretim öğrencileri normal programlara yatay geçiş yapamazlar.

Konservatuvar: Müzik ve sahne sanatlarında sanatçı yetiştiren bir yükseköğretim kurumudur. Örneğin, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Ankara Devlet Konservatuvarı veya İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı.

KPDS: Kamu Personeli Yabancı Dil Sınavı ÖSYM tarafından yapılır. Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere senede iki kez yapılır.

Lisans: Ortaöğretime dayalı en az sekiz yarı yıllık (4 yıl) programı kapsayan bir yükseköğretimdir. Lisans düzeyinde örgün, açık ve dışarıdan eğitim verilmektedir.

Lisansüstü: Yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta yeterlik eğitimi kapsar.

MA: Master of Arts. Sosyal bilimler yüksek lisansı

Master: Yüksek lisansın İngilizce karşılığıdır.

MBA: Master of Business Administration. Türkiye’de de üniversiteler İşletme yüksek lisans programlarına bu ismi vermeyi tercih etmektedirler. Çalışanlara yönelik MBA programlarına Executive MBA, (kısaca EMBA) denir.

Meslek Yüksekokulu: Belirli mesleklere yönelik ara insangücü yetiştirmeyi amaçlayan 2 yıllık 4 yarı yıllık eğitim-öğretim veren bir yükseköğretim kurumudur.

MSc – MS: Master of Science. Fen bilimleri yüksek lisansı

Okutman: Eğitim-öğretim süresince tüm öğretim programlarında ortak zorunlu ders olarak belirlenen derslerden birini (örneğin inkilap tarihi) okutan veya uygulayan öğretim elemanıdır.

Öğretim Görevlisi: Belli bir alanda çalışmaları ile tanınmış ve üniversitelerde ders vermek üzere görevlendirilen elemandır.

Öğretim Üyeleri: Profesör, doçent ve yardımcı doçentler öğretim üyeleri olarak anılmaktadır.

Öğretim Yardımcıları: Yükseköğretim kurumlarında belli süreler için görevlendirilen araştırma görevlileri, uzmanlar, çeviriciler ve eğitim-öğretim planlamacılardır.

Önlisans: Ortaöğretime dayalı dört yarı yılı kapsayan ve ara insangücü yetiştirmeyi amaçlayan yani lisans öğretiminin ilk kademesini oluşturan bir yükseköğretimdir.

Örgün Eğitim: Öğrencilerin eğitim-öğretim süresince ders ve uygulamalara devam etme zorunluluğunda oldukları bir eğitim-öğretim türüdür.

Özel Öğrenci: Bir yükseköğretim kurumu mezunu veya öğrencisi olup, belirli bir konuda bilgisini arttırmak isteyenler, ilgili enstitü anabilim dalı başkanlığının olumlu görüşü ve Enstitü Yönetim Kurulunun onayı ile lisansüstü derslere özel öğrenci olarak kabul edilebilir.

Phd: (Doctor of Philosophy)Doktora derecesi almaya hak kazananlara verilen ünvan.

Pedagojik Formasyon: Pedagoji, İngilizce Pedagogy olan kelimenin Türkçe’ye girmiş biçimidir. Kelime anlamı Eğitim Bilimi’dir. Fen edebiyat ve ilahiyat fakülteleri mezunlarının öğretmen olarak atanabilmeleri için sahip olmaları gereken eğitime verilen isimdir. Formasyon da denilmektedir.

Postgraduate: İngilizce’de “doktoradan sonraki çalışmaları kapsayan süreç” anlamına gelir.

Profesör: Üst düzeyde araştırma, eğitim ve yönetim faaliyetlerinde bulunan ve en yüksek düzeydeki akademik unvana sahip kişidir.

Program: Akademik birimlerin uyguladıkları öğretim (teorik, pratik dersler, stajlar vb.) faaliyetidir. Programlar önlisans, lisans, yükseklisans ve doktora düzeyinde açılabilir. ÖSYM kılavuzunda belirtilen önlisans ve lisans programlarının bir kısmı fakülte düzeyinde (tıp, hukuk, ilahiyat) bir kısmı bölüm düzeyinde (psikoloji, sosyoloji) önemli bir bölümü ise anabilim dalı düzeyinde yürütülen programlardır.

Referans Mektubu: (Letter of Recommendation), hocalarınızın sizin için yazacakları tanıtıcı mektuptur. Yüksek lisans başvuruları için genelde 2 farklı hocanızdan referans mektubu almanız istenir.

Sanatta Yeterlik: Lisansa dayalı en az altı, yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orjinal bir sanat eserinin ortaya konulmasını, müzik ve sahne sanatlarında ise üstün bir uygulama ve yaratıcılığı amaçlayan doktora düzeyinde lisansüstü bir yükseköğretim eşdeğeridir.

Senato: Üniversitelerde rektörün başkanlığında, rektör yardımcıları, dekanlar ve her fakülteden fakülte kurullarınca üç yıl için seçilecek birer öğretim üyesi ile rektörlüğe bağlı enstitü ve yüksekokul müdürlerinden oluşur. Senato, her eğitim-öğretim yılı başında ve sonunda olmak üzere yılda en az iki defa toplanır.

Tez: Bilimsel yöntemde belli ön bilgilere dayanılarak, henüz kanıtlanmamış fakat mevcut bilgilerle mantıksal olarak çelişmeyen, bilimsel araştırma sürecinde doğrulanmaya çalışılan düşüncelerdir.

Tez Danışmanı: Tezli yüksek lisans programında, enstitü anabilim dalı başkanlığı ilk yarıyılın başında her öğrenci için bir tez danışmanı saptar ve bunu ilgili Enstitüye önerir.

Tezli Yüksek Lisans: Tamamlama süresi 4 yarıyıl olan iki yarıyılı ders, iki yarıyılı tez çalışmasıyla geçen yüksek lisans programı.

Tezsiz Yüksek Lisans: Üç yarıyıldan oluşan, tez hazırlanmadan bitirilen yüksek lisans programı.

Tıpta Uzmanlık: Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen esaslara göre yürütülen ve tıp doktorlarına belirli alanlarda özel yetenek ve yetki sağlamayı amaçlayan bir yükseköğretimdir

Transkript: Transkript belgesi; üniversiteye kayıtlı olunan süre içersinde alınan dersler, bu derslere ait başarı notları, yarıyıl sonu notları ve Mezuniyet Genel Ağırlıklı Başarı Notu’nu gösteren belgedir.

Undergraduate: Lisans öğrencisi anlamına gelir.

Üniversite: Yükseköğretim kurumlarının temel birimi olan üniversite, kendisine bağlı fakülte, yüksekokul, konservatuvar, meslek yüksekokulları ve enstitülerle bunların alt bölümlerinden oluşmaktadır. Ülkemizde halen 54 üniversite bulunmaktadır.

Uzaktan Eğitim: Öğrenci ile öğretmenin fiziksel olarak aynı ortamda olmaması durumunda kullanılan eğitim teknolojisidir. Uzaktan eğitim yüksek lisans programları mevcuttur.

Yardımcı Doçent: Doktora çalışmalarını başarıyla tamamlamış, tıpta uzmanlık veya belli sanatdallarında yeterlik belge ve yetkisini kazanmış ilk kademedeki akademik unvana sahip kişidir.

Yatay Geçiş: Bulundukları programda, varsa hazırlık sınıfları dışında, en az iki yarıyıl öğrenim görmüş öğrenciler başarılı olmak ve disiplin cezası olarak üniversite ile ilişkileri kesilmiş olmamak koşulu ile, kendi üniversitelerinde veya başka bir üniversitede, asıl programlarına yakın başka bir programa geçiş yapabilirler. Yatay geçiş koşulları ve kontenjanları yönetmelikler doğrultusunda, ilgili bölümler tarafından belirlenmektedir.

YÖK: Yüksek Öğretim Kurulu “Yükseköğretim kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim,öğretim vebilimsel araştırmafaaliyetlerini yönlendirmek bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmak maksadı ile kurulmuş olan kurum.

Yüksek Lisans (bilim uzmanlığı, master, yüksek mühendislik, yüksek mimarlık): Bir lisans öğretimine dayalı en az iki yarı yıl süren 12 kredilik eğitim-öğretim ve alanla ilgili araştırmanın sonuçlarını ortaya koyacak bir tez gerektiren yükseköğretimdir. Doktora: Lisansa dayalı en az altı veya yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orjinal bir araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir.

Yüksekokul:Belli bir mesleğe yönelik eğitim-öğretime ağırlık veren, bir fakülteye veya doğrudan rektörlüğe bağlı olan bir yükseköğretim kurumudur. Örneğin, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu veya Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye-Meslek Yüksekokulu.

Yükseköğretim: Ortaöğretime dayalı ve en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümüdür. Yükseköğretimde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim yapılmaktadır.